Wat is champagne?

Mousserende wijnen worden niet alleen gemaakt in de Champagne, maar komen overal ter wereld vandaan. Toch is de Champagne in Frankrijk het enige gebied ter wereld dat haar mousserende wijnen champagne mag noemen! Deze benaming is beschermd en wettelijk vastgelegd en erkend door de EU en andere landen. Het kleine gebiedje ten noordoosten van Parijs produceerde al eeuwen geleden prachtige champagnes.

Met name Dom Pérignon heeft in de 17e eeuw tal van verbeteringen doorgevoerd in het productieproces en heeft aan de wieg gestaan van het systematisch koolzuurhoudend maken van wijn. Daarom is het niet toevallig dat de wijnmakers in de Champagne de vondst van “tweede gisting op de fles” claimen. Hoe het werkelijk zit weet niemand, maar feit blijft dat in Limoux (Languedoc-Roussilon) 2 eeuwen eerder een bescheiden monnik deze “tweede gisting op de fles” of “prise de mousse” per toeval al ontdekte.

De fijne bubbels waren ook het Franse Hof favoriet, maar ten tijde van de Franse Revolutie stortte de champagne markt in, maar niemand minder dan Napoleon ervoor gezorgd dat champagne ook buiten Frankrijk bekend werd. Andere tegenslagen, zoals WO I en II, zorgden opnieuw voor crisis. Sinds eind vorige eeuw zit de Champagne weer in de lift en vandaag de dag geniet men wereldfaam. Dit is onder andere te danken aan merken als Bollinger, Veuve Cliquot, Moët & Chandon en Roederer.

Zoals gezegd mogen andere landen en gebieden voor hun mousserende wijn de term methode Champenoise niet meer gebruiken. Dus ook de gebieden in Frankrijk waar mousserende wijn vandaan komt maken géén champagne. Voor deze mousserende wijnen, ook gemaakt volgens de methode champenoise/methode traditionelle, wordt de term crémant gebruikt. Een crémant heeft een iets minder ontwikkelde mousse en daardoor ook minder druk op de fles. Een Spaanse Cava, is dus ook een crémant. Tot slot wijkt qua wetgeving de methode champenoise iets van methode traditionelle.

Hoe wordt champagne gemaakt?

Mousserende wijn maken kan op een aantal manieren. Van snel en goedkoop tot langzaam en duur. Begrijpelijk levert dit ook duidelijke kwaliteitsverschillen op die zelfs met het blote oog waarneembaar zijn.

We lichten er een paar toe: de snelste methode is het kunstmatig inspuiten van koolzuurgas in de wijn. Bij het inschenken van deze wijn zien we grove bubbels opstijgen, vaak zijn ze ook snel weer verdwenen. De wijn kan snel de markt op en zal niet al te duur zijn en de kwaliteit niet echt hoog.

De mooiste en tevens duurste methode is de al eerder genoemde methode traditionelle.
Bij deze methode wordt aan de stille wijn een zogenaamde liqueur de tirage (een mengsel van gist, suiker en wijn) toegevoegd in de fles, waarna deze wordt afgesloten met een kroonkurk. Door de toevoeging deze liquer de tirage ontstaat er in de fles een tweede gisting, waarbij koolzuurgas en een klein beetje extra alcohol ontstaat. Het ontstane koolzuurgas zorgt er dus voor dat de wijn mousserend wordt. Hierdoor wordt de druk in fles uiteraard ook hoger, bij champagne zelfs rond de 6 atmosfeer! De tweede gisting geschiedt in koele, diepe kelders en duurt gemiddeld 6 tot 8 weken, maar in veel gevallen rijpt de wijn heel veel jaren op fles, waarbij 10 jaar geen uitzondering is. De omstandigheden in de kelder zijn van grote invloed op de mousse en aroma’s die ontstaan.

Aan het einde van de gisting zal de wijn moeten worden ontdaan van de dode gistcellen (bezinksel). Hiervoor plaats men de flessen horizontaal in houten rekken (pupîtres), waarna ze maandenlang steeds een beetje verticaler worden geplaatst en gedraaid. Vroeger werd dit handmatige proces door de remueur met uiterste precisie gedaan. Tegenwoordig wordt volledig automatisch afgehandeld met zogenaamde gyropalettes. Als de flessen helemaal verticaal staan, met de kurk naar beneden is het proces voltooid en zit er een propje met bezinksel tegen de kroonkurk aan. Uiteindelijk zal dit propje worden verwijderd, maar voordat dit plaatsvindt staan veel champagnes soms jaren op deze manier rechtop (sur pointe) in de kelder, om zodoende nog verdere rijping te ondergaan.

Voor het verwijderen van het propje bezinksel, het dégorgement, wordt de bovenkant van de hals van de fles in een pekelbad gedompeld van ca. -28˚C. Hierdoor bevriest het bezinksel, waarna men vervolgens de kroonkurk verwijderd. Door de ontstane druk in de fles, schiet de kurk met het propje uit de fles. Vervolgens wordt de fles een beetje bijgevuld en op smaak gebracht met wat liqueur d’expédition. Liqueur d’expédition is een mengsel van rietsuiker en oude wijn. De mate van doseren bepaalt uiteindelijk het type champagne, dus van zeer droog (Brut nature) tot zeer zoet (doux).

Hopelijk kunnen wij u met ons assortiment mousserende wijnen overhalen om toch eens een mooie fles te proberen!

Onze aanrader is absoluut onze Portugese topper Vértice Millésimé. Een overzicht van al onze mousserende wijnen vind je hieronder.